4 zondag vasten 2021

1.

Hoe kunnen wij het virus bestrijden?
Hoe beschermen we de oude en/of kwetsbare bevolking?
Hoe halen we de druk van onze ziekenhuiscapaciteit?
Reeds een jaar houden wij ons aan maatregelen,
speciaal uitgevaardigde richtlijnen die dit mogelijk maken.

Hoe kunnen wij een samenleving opbouwen
gefundeerd op vrijheid, gelijkheid en solidariteit
was de vraag van de twaalf stammen van Israël.
Zij ontvingen tien woorden die richting geven
aan hun leven en samenleven.

Midden negatief vervoegde woorden, niet zul je,
klinkt een positief gesteld woord over de sabbat.

“Gedenk de dag van de sabbat,- het rusten,
door die te heiligen;
een zestal dagen mag je dienen
en al je werk doen,
en de zevende dag is
een sabbat voor de Ene, God-over-jou;
níet doen zul je welk werk ook:
jij, je zoon, je dochter,
je dienaar, je dienstmaagd, je vee
noch de zwerver-te-gast die in je poorten is.”

Het woord over de sabbat is een scharnier.
Wie de dag van de sabbat gedenkt, onderhoud alle tien woorden.
Het belang van dit woord merk je
in de geschiedenis van Joden en Christenen.
Joden, vooral de orthodoxe, houden zich strikt aan dit woord,
de christenen kennen hun minder gestrenge zondagsrust.

2.

In de Thora staan twee versies van de tien woorden.
Exodus verwijst naar de schepping
om het gedenken van de sabbat te motiveren.

“Want in zes dagen heeft de Ene
de hemelen en het aardland gemaakt,
de zee en al wat er in hen is,
en hij hield rust op de zevende dag;
daarom heeft de Ene de sabbatdag gezegend
en hem geheiligd!”

Deuteronomium motiveert dit woord vanuit het bevrijdingsverhaal.

“gedenken zul je
dat je een dienaar bent geweest
in het land van Egypte
en dat de Ene, God-over-jou,
je daaruit heeft uitgeleid
met sterke hand en uitgestrekte arm;
dáárom
heeft de Ene, God-over-jou,
je geboden om de dag van de sabbat te dóen!”

God rustte op de zevende dag,
zo hebben we steeds het scheppingsverhaal gelezen.
Daardoor verstaan wij de zevende dag als een rustdag,
een herstel van het vermoeiend werk.
Gaan we echter terug naar de betekenis
van het Hebreeuwse woord sabbat
dan klinkt dit in vertaling: ‘hij staakt’.
De nadruk ligt dus niet op het rusten,
maar op het staken, het halt houden,
het stoppen met werken.

De sabbat is een gedenkdag, een feestdag
waarop wij ons herinneren dat wij,
tot vrijheid geroepen, niemands slaaf zijn.
Wij zijn zoveel meer dan ons werk.

De dag van de sabbat gedenken
is geen herstel van vermoeiend werk
maar betekent staken, halt houden, stoppen met.
Het is een levenshouding

Leviticus, het hart van de Thora, installeert het sabbatjaar.
Dit is elk zevende jaar, waarin land onbebouwd moest blijven,
schulden werden kwijtgescholden en schuldslaven werden bevrijd.
Wat er vanzelf aan het land ontspringt in dat jaar
is voor de armen, vreemden, en voor de dieren van het veld.

Bovendien beschrijft Leviticus 25 het jubeljaar, het vijftigste jaar,
dat telkens na zeven sabbatjaren wordt gevierd.
In dat jaar keren alle bezittingen
terug naar de oorspronkelijke eigenaars.
De gebruiken van het jubeljaar gaat de armoede tegen,
beschermt tegen macht en uitbuiting,
corrigeert het institutioneel onrecht.
Het jubeljaar herstelt de sociale waardigheid
en economische kracht van de families.
Jezus ziet zijn eigen missie
als een vervulling van het jubeljaar Lucas 4,19-21.

3.

Woorden van profeten werden veracht,
tekenen des tijds almaar genegeerd.
Zeventig jaar verblijft het joodse volk in ballingschap.
De Bijbel brengt de ballingschap in verband
met het niet naleven van het sabbatwoord.

Na één jaar opvolgen van de coronamaatregelen
kijken mensen uit naar de terugkeer van het normale leven.
Mentaal moe vragen zij de overheid
een perspectief, een uitzicht, licht in de duisternis.

Mogen ook wij vandaag een link leggen
met het niet naleven van het sabbatwoord,
het gedenken van de sabbat door die te heiligen?

Decennia ligt de zondagsrust onder vuur,
de druk om winkels ook op zondag te openen.
Vakbonden hebben zich lange tijd hevig verzet.
Toch kennen wij ondertussen de koopzondagen.

In feite zijn wij de zevende dag reeds lang verloren.
Het kapitaal, dat in onze samenleving als een god functioneert,
eist mens en aarde zeven dagen op zeven,
vierentwintig uur op vierentwintig (7/7,24/24) op.
Wij kennen reeds lang het continu-rooster
waarin verschillende soorten ploegen dag en nacht,
ook in het weekend werken.
Mensen worden moe, worden ziek, burn-out enz.,
en de aarde geplunderd en uitgeput.
Paus Franciscus heeft dit scherp geanalyseerd
in zijn encycliek “Laudato si” van 5 februari 2016.

4.

Wat het volk vergat deed het land zeventig jaar lang.
Het hield sabbat, zei halt en stop tegen alles
wat het leven en samenleven bedreigt.
Zo kwam er perspectief, uitzicht, licht:
een terugkeer naar het eigen land.

Wat geen vakbond heeft gekund,
deed het covid19 virus: het staakt.
Het covid19-virus hield sabbat, zei halt en stop,
legde een wereldwijde economie voor lange tijd plat.
De lucht zuiverde uit, Brusselse gebouwen werden weer zichtbaar,
inwoners van de noordelijke deelstaat Punjab in India
zien voor het eerst in jaren de besneeuwde bergtoppen van de Himalaya.
Het dodelijk virus dwingt ons allen tot bezinning,
tot het gedenken van de sabbat en die te heiligen.
Wij zijn zoveel meer dan ons werk, dan een slaafs bestaan,
de god van het kapitaal gehoorzamend.

Ook wij staan voor de keuze: dood of leven.
Laat ons dan kiezen voor het leven,
de waarden die ertoe doen herontdekken.

De dag van de sabbat gedenken en die heiligen
is een levenshouding van eerbied voor al wat leeft.
Sabbat betekent staken, halt houden, stoppen.
De klimaatverandering een halt toe roepen,
een wereldwijde vernietiging van leven stoppen
is een prioritaire opdracht voor de wereldgemeenschap
bv. door de akkoorden van Parijs concreet te maken.
In Kwilu, Congo, sensibiliseert boerenorganisatie COPMIKWI,
partner van Broederlijk Delen, boeren
om niet langer hun velden af te branden,
maar alternatieve en duurzame methodes te gebruiken

Er zijn immers al veel klimaatvluchtelingen
die door de klimaatverandering gedwongen werden
hun onvruchtbaar geworden grond te verlaten.
Reeds tientallen jaren verzwakt de Golfstroom
die ons in het westen een mild klimaat bezorgd,
met enorme wereldwijde en regionale gevolgen
in Noord en Zuid als ook dit proces niet stopt.

De dag van de sabbat gedenken en die heiligen
als een levenshouding van eerbied voor al wat leeft
kan ons perspectief, uitzicht, licht en toekomst geven.
Jezus heeft zich de tien woorden eigen gemaakt
en wordt door de gemeente van Johannes
als het licht voor de wereld beschreven.
Hij werd dienaar van het leven en beoefende de praktijk van het delen.

Volgens Broederlijk Delen kan deze praktijk van het delen
een hefboom zijn voor de broodnodige systeemveranderingen.
25% gelijkgezinden volstaan om dit mogelijk te maken.
Wens ook jij je hiervoor te engageren?

Jef Wauters

Onderaan deze pagina
een viering in word en pdf format