5 zondag vasten 2021

1.

Veel christenen hebben het moeilijk
om in de huidige tijd hun geloof te belijden.
Hebben zij nog een plaats in de samenleving?
Worden zij nog gewaardeerd of krijgen zij nog gehoor?

Steevast wordt de secularisatie als schuldige aangewezen.
Zij heeft met de opdeling van de werkelijkheid in twee werelden,
een sacrale(heilige) en een profane (wereldse) komaf gemaakt.
Voortaan leven wij in één werkelijkheid.

Groot is het heimwee van velen.
Zij wensen terug te keren naar hoe het ooit is geweest.
Daarom beweren zij dat we in een post seculiere samenleving leven.
Zij spreken en handelen alsof de scheiding sacraal – profaan nog bestaat.
Deze terugval in de tijd geeft geen antwoord op de vragen van een seculiere mens.
Zo schrijft Albert Rouet in zijn interessant boek over secularisatie :
“Croire, mais en quoi? quand Dieu ne dit plus rien”, uitgeverij De L’atelier,
“Wat te geloven als God niets meer zegt”.
Volgens deze aartsbisschop emeritus van Poitiers stopt de secularisatie niet
maar evolueert zij mee met de tijd. Er is geen weg terug.

2.

Het begon met een aantal "kritische denkers", Nietzsche, Marx en Freud,
die in God de hoogste reden van vervreemding zagen.
Zij zijn gedurende een halve eeuw opgevolgd door een secularisatie
die niet langer tegen een als onderdrukkend beschouwde God ingaat,
maar eenvoudigweg niet meer naar hem verwijst, een vorm van onverschilligheid.
Immers, het heilige vind je buiten de religies op seculiere plaatsen die nu heilig zijn:
de beurs zou dan "een tempel" en voetbal "een hoge mis" zijn geworden.

De secularisatie is in al die tijd sterk veranderd.
Met ideologieën als het marxisme kon men nog dialogeren, in discussie gaan.
Marxistische christenen en Christenen voor het socialisme zagen het daglicht.
Dit gesprek is in de huidige seculiere samenleving niet meer mogelijk.
Met wie kan je nog in gesprek gaan?
Sommigen laat het “heilige” koud, onverschillig.
Anderen leggen het principieel naast zich neer.

Ook christenen hebben een lange weg afgelegd, een ware zoektocht
om hun geloof bij hun maatschappelijk engagement te brengen.

Vaticanum II bracht de kerk bij de tijd, het aggiornamento.

Na het concilie kwam de ont-dogmatisering.
Oude leerstellingen worden nieuw verstaan.
Het is de tijd van de veelgelezen pocket “Honest to God”
“Eerbied voor God” van de anglicaan John Robinson.
Als voorbeeld een gedachte uit zijn boek:
volgens Robinson is God geen wezen of persoon,
maar is Hij de diepste grond van ons bestaan.
Die grond is liefde. Dat wordt bedoeld met de zin: "God is liefde".
In de Don Bosco gemeenschap was het de periode van Modest Campforts.
Oude woorden werden nieuw verstaan, kregen vlees en bloed.
Mensen kwamen van ver om hun spirituele honger te stillen

Hierna begon de periode van het bevrijdend bijbel lezen.
De burgerlijke individualistische lezing werd verlaten.
De bijbel is het boek van een volk en laat zich maatschappelijk lezen.
Ook nu speelde de Don Bosco gemeenschap een belangrijke rol.
Haar voorgangers verstonden de kunst om geloof en bijbel
in een seculiere hedendaagse inspirerende taal te vertalen.

3.

Ik durf zelfs te stellen dat de bijbel seculariseert.

Door jarenlange oefening ben ik ervan overtuigd
dat geloof en bijbel de confrontatie met de secularisatie aankan.
Vertaald in een niet vervreemdende seculiere taal
kunnen zij een antwoord zijn op de vele vragen
van de moderne seculiere mens en maatschappij.

Ik durf zelfs te stellen dat de bijbel seculariseert.
Ik verwijs naar het sterven van Jezus.
Drie evangelisten beschrijven hoe op zijn stervensmoment
het voorhangsel van de tempel in tweeën scheurt.
Dit is het doek dat het heilige van het profane afschermt.
Het grote doek scheurt van boven tot onder,
de scheiding wordt opgeheven, er is slechts één werkelijkheid.
Het heilige is door het wereldlijke bereikbaar en omgekeerd.
Het begin van de secularisering, zou je kunnen zeggen.

Jezus heeft zich steeds verzet tegen een versteende religie.
Een gemeenschap heeft geen tempel nodig.
God woont midden zijn volk schrijft Johannes in het boek Openbaring.
Jezus noemt zijn lichaam een tempel.
Hij bedoelt niet zijn sterfelijk lichaam, maar die gemeenschap van mensen
die leeft naar Gods onderricht, de tien richtinggevende woorden.
Deze zijn volgens profeet Jeremia (31, 31-34)
in het hart van iedere mens geschreven.

4.

Hoe actueel de tien woorden nog steeds zijn, merken we in de kunstwereld.
Ze zijn het thema in films, theaterstukken, poëzie, schilderwerken … .

Wat het sabbat-woord in onze seculiere wereld kan betekenen
heb ik vorige week beschreven in het artikel “De sabbat en covid-19”.

Ook het woord “niet doodslaan zul je” blijft actueel
in een wereld die zoveel vormen van geweld kent.

De voorbije weken trekt “het geweld op vrouwen” onze aandacht.
Aanleiding is de moord op de Londense Sarah Everard.
Deze leidde tot een debat over de veiligheid van vrouwen op straat.
De moord op Julie Van Espen was bij ons vorig jaar aanleiding
tot manifestaties en een actieplan rond seksueel geweld.
Protest ook in Turkije omdat het zich heeft teruggetrokken uit het Istanbulverdrag,
een Europese conventie om geweld tegen vrouwen te bestrijden.
In haar reeksen “als je eens wist” doorbreekt Hilde Van Mieghem
en haar team het stilzwijgen omtrent intrafamiliaal geweld.
Men heeft steeds lacherig gedaan over
het zesde en negende gebod (woord) over het begeren van de vrouw.
Toch denk ik dat een hedendaagse seculiere betekenis
van deze twee van de tien woorden de samenleving kan helpen
uit de vicieuze cirkel van geweld tegen vrouwen te komen.

5.

Het coronavirus heeft ons allen reeds zeer veel geld gekost.
Terecht wordt de vraag gesteld wie – na de crisis – het gelag zal betalen.
Ontspringen de rijken opnieuw de dans
of zullen de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen.
Vele profeten, zoals Ezechiël, pleiten voor het laatste.
Zij gebruiken vaak het beeld van een herder en zijn schapen
voor de relatie van God met zijn volk.
De God van de bijbel komt op voor wie zwak en kwetsbaar is.
Een rechtvaardige samenleving bouw je op
wanneer je de arme, weduwe en wees laat vooropgaan.

Reeds 60 jaar zet Broederlijk Delen zich in voor een solidaire samenleving.
Het delen vormt het hart, de kernopdracht van deze organisatie.
Ook voor Jezus was de praktijk van het delen zijn kernopdracht.
De Emmaüsgangers herkenden hem aan het delen van het brood.
Hij deelde alle macht, economisch, politiek en ideologisch ( Mt 4,1-11),
om leven voor ieder mogelijk te maken.
Voor Broederlijk Delen kan delen een hefboom zijn voor systeemverandering.
Zij geeft zo een hedendaagse vertaling
van het bijbels geloof in een rechtvaardige samenleving.

6.
Dit zijn enkele voorbeelden die aantonen hoe de bijbel
verstaanbaar kan worden gemaakt voor seculiere mensen.
Geloven is dan geen vervreemdend, mythologisch gebeuren,
maar is ingebed in het leven, een inspiratiebron om een samenleving
gegrondvest op vrijheid, gelijkheid en solidariteit vorm te geven.

Jef Wauters
20 maart 2021
 

 

31
Zie, er zijn dagen op komst,
is de tijding van de Ene,-
dat ik met het huis Israël
en het huis Juda
een nieuw verbond zal smeden;
32
niet als het verbond
dat ik met hun vaderen smeedde
ten dage dat ik hen bij de hand greep
en hen uitleidde uit het land Egypte,-
want toen hebben zij
mijn verbond verbroken,
terwijl ik het met hen aangegaan was,-
is de tijding van de Ene;
33
nee, dít is het verbond
dat ik met het huis Israël zal smeden
na die dagen, is de tijding van de Ene:
ik zal mijn onderricht geven in hun binnenste
en in hun hart schrijven;
wezen zal ik hun tot God,
en zij zullen mij worden tot gemeente;
34
niet langer hoeven ze dan
ieder zijn naaste en ieder zijn broeder
te leren en te zeggen:
ge moet de Ene kennen!,
want allen zullen zij hem al kennen,
van de kleinste bij hen tot hun grootste,
is de tijding van de Ene, !
want ik zal hun ongerechtigheid vergeven
en aan hun zonde niet langer denken!
 

Onderaan deze pagina
De viering van de vijfde vastenzondag
in word en pdf format